Okudum: Engereğin Gözü - Zülfü Livaneli

İktidar görkemi öyle bir şey ki, ''bakışıyla her canlıyı kımıltısız hale getiren bir engereğin bile gözünü kamaştırıyor''.

Merhabalar. Geçenki paylaşımında İzmir'e veda eden ben on gündür Muğla'dayım. O on gün ne ara geçti nasıl geçti farkında değilim. Dersler başladı, yakında sınavlar da dayanır kapıya. Yöntem belli. Kütüphaneyi ikinci evim olarak benimsemeye ve kitapları sömürmeye kaldığım yerden devam edeceğim. İlk hafta falan demeden kütüphaneye attım bile kendimi. Okunacak birkaç kitap almak için tabii. Rafların arasında epey gezindim. Sonunda iki Zülfü Livaneli kitabında karar kıldım. Birini okuyup bitirdim. Diğerine bugün başlıyorum. Okuduğum kitabı da sizinle paylaşmak istedim. İlginizi çekeceğini umuyorum.

Kitabın adı Engereğin Gözü. Ama ilk baskıdaki adı Engereğin Gözündeki Kamaşma imiş. Zülfü Livaneli'nin böylesine zor bir isim koymasının da bir nedeni varmış. Romanın konusu Osmanlı sarayında geçip baş karakter de bir haremağası olunca Zülfü Livaneli bu romana Osmanlıyı ve haremi çağrıştıran bir isim koyarsa bunun ticari olabileceğinden korkmuş. Daha sonra okurlardan bu isimle ilgili yakınma gelince romanın adını kısaltmış ve Engereğin Gözü yapmış. İyi de yapmış. 

Roman imparatorluğun hareminde geçiyor ve olaylar haremin denetimini ele geçiren zenci haremağasının ağzından anlatılıyor. Bu haremağası Habeşistan'dan koparılıp hadım edilerek saraya getiriliyor. O andan itibaren de pahdişahın en sadık kulu oluyor. Yani bir efendi-köle ilişkisi söz konusu. İlk başlarda Süleyman Ağa pahdişaha tapınma düzeyinde bağlı. Sonra efendisinin de herhangi bir insan olduğunun bilincine varıyor. Daha sonra da efendi ile kölenin insan olmakta eşitlendiği noktada ortaya çıkan derin bir hayranlık oluşuyor Süleyman Ağa'da.

Zülfü Livaneli bu romanını tarihsel bir roman olarak görmediğini söylemiş. Bence de öyle. Çünkü tarih sadece bir dekor olarak kullanılmış. Eserin amacı bu tarihsel dekor içindeki insan psikolojisinin derinliklerine varabilmek. Zaten romanı sevmeme neden olan da bu. Ayrıca romanda hiç kimsenin adı yok. Yani herhangi bir pahdişahın ya da vezirin adı verilmiyor. Gerçi tarihe ilgi duyanlar kimden bahsedildiğini anlar. Şahsen tarihle pek aram olmadığından ben anlayamadım. Pek de mühim değil. 

Bu romanda üslup oldukça öne çıkıyor. O dönemin diliyle yazmış yazar. Evliya Çelebi ve Naima'nın dilini tekrar yaratmaya çalışmış. Buna rağmen su gibi okunan bir kitap. Ne dilimi yordu ne de gözümü. Fazlasıyla sevdim. Zülfü Livaneli de en sevdiğim romanlarımdan birisi bu demiş ve istediğini yapmaya çok yaklaştığı bir kitap olduğunu belirtmiş. Bir yazarın bunu söyleyebilmesi ne kadar da güzel. Darısı tüm yazarların başına diyip sizlere şimdilik veda ediyorum. Hoşçakalın.